Yunanistan, Türkiye’nin kendisi için Ege’de bir tehdit ögesi olduğunu öne sürerek Lozan ve Paris Antlaşmalarının aksi istikametindeki kararlarına karşın Doğu Ege adalarını silahlandırma siyasetini savunmaya devam ediyor.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyareti dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Silahsızlandırılmış statüde bulunan adalarda mutabakatlara muhalif olarak yürütülen askeri faaliyetlere sessiz kalmamız mümkün değil. Gerçekten bu mevzuyu Birleşmiş Milletlerin (BM) gündemine taşıdık. Önümüzdeki devirde de gündemde tutmayı sürdüreceğiz.” biçimindeki açıklaması, Türkiye’nin bu mevzudaki hassasiyetini ortaya koydu.
ANKARA’DAN BM’YE BAHSE AİT MEKTUP
Türkiye, Atina idaresinin Doğu Ege adalarının silahsızlandırılmış statüsünü ihlal eden aksiyonları hakkında temmuz ayında BM’ye mektup göndererek şikayette bulundu.
Türkiye’nin BM Nezdindeki Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu imzasıyla, Genel Sekreter Antonio Guterres’e hitaben yazılan mektupta, “Bir sefer daha dikkatinize getirmek isteriz ki Yunanistan, Ege ve Akdeniz’deki adaların silahsızlandırılması konusunda ilgili mutabakatlardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemektedir.” tabiri kullanıldı.
‘İHLALLERİ TEKRAREN LİSANA GETİRDİK’
Mektupta, ortalarında Meis’in de bulunduğu kelam konusu adaların Türkiye ana karasına yakınlığına vurgu yapılarak 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarında açıkça belirtilmesine karşın Yunanistan tarafından silahlandırılmasının Türkiye’nin güvenliğine önemli tehdit oluşturduğunun altı çizildi.
Türkiye’nin, Yunanistan’ın adalar üzerindeki ihlallerini diplomatik kanallar üzerinden tekraren lisana getirdiğine işaret edilen mektupta, “Eğer Yunanistan, mutabakatlardaki yükümlülüklerini yerine getirmede başarısız olursa o mutabakatlardan kaynaklı egemenlik haklarını deniz yetki alanlarının belirlenmesi dahil öne süremez.” sözüne yer verildi.
“LOZAN VE PARİS ANTLAŞMALARINI YOK SAYAMAZSINIZ”
Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, 58. Münih Güvenlik Konferansı kapsamında gazetecilere yaptığı açıklamada, Yunanistan’ın müttefiklik ruhuna karşıt provokatif hareketlerine dikkati çekerek “Bunlarla ilgili memleketler arası hukuk ve ikili mutabakatlarımız var. Siz Lozan Antlaşması’nı, Paris Antlaşması’nı yok sayamazsınız. Altında imzanız olan bu mutabakatların istediğiniz unsurlarını uygulayacaksınız, istemediklerinizi uygulamayacaksınız. Dünyada bu türlü bir şey yok.” değerlendirmesinde bulundu.
YUNANİSTAN “KENDİNİ SAVUNMA HAKKI” OLARAK GÖRÜYOR
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias ise ocakta yaptığı açıklamada, “Türkiye adalarımızın karşısına en büyük amfibi kuvveti ve Akdeniz’in en büyük amfibi filosunu yerleştirdi ve birebir vakitte bizden adalarımızı silahsızlandırmamızı istiyor” diyerek, Yunanistan’ın kelam konusu adaları silahlandırmasının “kendini savunma hakkı” olduğunu ileri sürdü.
LOZAN VE PARİS ANTLAŞMALARI
Birinci Dünya Savaşı sonrası 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 13. hususunda, “Barışın korunmasını sağlamak emeliyle Yunan Hükümeti, Midilli (Lesvos), Sakız (Chios) Sisam (Samos) ve Nikarya (Ahikerya) adalarında hiçbir deniz üssü ve hiçbir istihkam kurmayacak.” tabiri yer alıyor.
Doğu Ege bölgesinde yer alan Oniki Adalar ise 1912 Trablusgarp Savaşı’nın akabinde imzalanan Uşi Antlaşması ile İtalya’ya devredildi ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında imzalanan Paris Antlaşması’na kadar İtalya’nın egemenliğinde kaldı.
İtalya’nın İkinci Dünya Savaşı’nda kaybeden tarafta yer alması nedeniyle 10 Şubat 1947’de müttefik ülkelerle İtalya ortasında imzalanan Paris Antlaşması ile bu adalar Yunanistan’a devredildi.
“ASKERDEN ARINDIRILMIŞ FORMDA KALACAK”
Bu kapsamda, Yunanistan’a devredilen “Oniki Adalar” olarak tabir edilen Astypalaia (Astipalya), Rodos, Halki (Herke), Karpathos (Kerpe), Kasos (Çoban Adası), Tilos (İlyaki Adası), Nisiros (İncirli Adası), Kalimnos (Kelemez Adası), Leros (İleriye Adası), Patmos (Batnaz Adası), Lipsos (Lipsi Adası), Simi (Sömbeki Adası), Kos (İstanköy Adası), Kastellorizo (Meis Adası) ve de yakınlarındaki küçük adacıkların “silahlandırılamayacağı” tekrar bu antlaşma dahilinde belirleniyor.
Paris Antlaşması’nda “Bu adalar askerden arındırılacak ve askerden arındırılmış formda kalacak.” sözü yer alıyor.
“Oniki Adalar”, isminin çağrıştırdığı üzere 12 adadan oluşmuyor.
Çok sayıda kara modülünü bünyesinde bulunduran adalar kümesi, toplamda 20’den fazla ada, adacık ve kayalıktan oluşuyor.
1960’TAN BU YANA SİLAHLANDIRILIYOR
Yunanistan, Türkiye’nin itirazlarına ve antlaşmalardan doğan yükümlülüklerine karşın 1960’lardan beri adaları silahlandırarak Ege Adaları’nın silahsızlandırılmış statüsünü ihlal etmeye devam ediyor.
Öbür yandan Yunanistan, 1993’te Milletlerarası Adalet Divanının mecburî yargı yetkisini kabul ederken, “ulusal güvenlik çıkarları” ile ilgili askeri tedbirlerden kaynaklı konulara ait olarak zarurî yargı yetkisine çekince koymuştu.
Yunanistan, bu formda adaların silahlandırılmasına ait bir tartışmanın Memleketler arası Adalet Divanı’na gitmesini engellemeyi hedeflerken, bu durum, Yunanistan’ın mutabakat yükümlülüklerini ihlal ettiğinin Atina tarafından zımnen kabul edildiğini ortaya koymuştu.
