Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır, “Kredi-mevduat oranında iller arası uçurum” başlıklı köşe yazısında bankaların kullandırdığı krediler ile topladığı mevduat arasındaki farkları kaleme aldı. Kredi/mevduat oranlarının en yüksek Gaziantep’te en düşük ise Tunceli’de olduğunu belirten Bakır, en çok kredi borcu takip oranının Mardin’de en az ise Çankırı’da bulunduğunu kaydetti. Toplam kredilerin üçte birinin İstanbul’da olduğunu söyleyen Bakır’ın o köşe yazısı şu şekilde;
“Bankacılık sektörünün kullandırdığı kredilerin topladığı mevduata oranında iller arasında büyük fark bulunuyor. Kredi/mevduat oranı en yüksek il olan Gaziantep’e açılan krediler ildeki tasarruf mevduatlarının 4,3 katı, toplam mevduatın da 2,4 katına ulaşırken; bu oranın en düşük olduğu Tunceli’nin kullandığı krediler mevduatının neredeyse yarısı düzeyinde kalıyor.
Bankaların yapısal likidite durumunu ölçmek amacıyla takip edilen temel göstergelerden biri olan kredi/ mevduat oranı (KMO) bankaların bilançolarındaki en önemli varlık kalemi olan kredilerin, temel istikrarlı fonlama kaynağı olan mevduat ile ne ölçüde karşılanabildiğini gösteriyor. Banka bazında bakıldığında; düşük KMO’ya sahip bankanın likidite stresi yaşama ihtimali de daha az oluyor. İl bazında ise düşük KMO, o ildeki birikimlerin daha az oranda tüketimin ve yatırımların finansmanına geri döndüğünü gösteriyor.
TOPLAMDA KMO YÜZDE 90,2
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) iller bazında finansal istatistikleri toplulaştırarak üçer aylık dönemler itibarıyla yayımladığı “FinTürk” veri setine göre mart sonunda bankacılık sektörünün toplam nakdi kredi hacmi 17 trilyon 778,7 milyar, toplam mevduat hacmi ise 19 trilyon 711,6 milyar TL oldu ve sektör ortalamasında KMO yüzde 90,2 düzeyinde oluştu. Toplam mevduat hacminin 11 trilyon 671,2 milyarını tasarruf mevduatları, 8 trilyon 40,4 milyarını ise ticari ve resmi mevduat oluşturuyor. Buna göre kredi hacminin tasarruf mevduatına oranı ise yüzde 152,3 düzeyinde gerçekleşti.
Mart sonu itibarıyla 10 trilyon 499,2 milyarı tasarruf mevduatı, 7 trilyon 779,9 milyarı diğer mevduat olmak üzere toplam mevduat hacminin 18 trilyon 279,1 milyar liralık bölümü yurt içi yerleşiklere ait. Aynı tarih itibarıyla yurt içi yerleşiklere açılan kredilerin toplam hacmi ise 17 trilyon 578,8 milyar lira. Buna göre yurt içine açılan kredilerin yurt içi tasarruf mevduatına oranı yüzde 167,4, toplam yurt içi mevduata oranı da yüzde 96,2 düzeyinde.
İLLERE GÖRE BÜYÜK FARK
İle kullandırılan kredilerin il mevduatına oranına bakıldığında iller arasında büyük farkların olduğu dikkati çekiyor. Gaziantep, mart sonu itibarıyla kendi mevduatına göre en fazla kredi kullanan il konumunda. Bu tarihte 134,2 milyarı tasarruf mevduatı olmak üzere toplam 240,9 milyar liralık mevduatı bulunan bu ile bankaların açtığı kredilerin toplam bakiyesi 575,1 milyar lira. Buna göre Gaziantep’e kullandırılan kredilerin ilin tasarruf mevduatına oranı yüzde 428,7, toplam mevduatına oranı ise yüzde 238,8 düzeyinde.
Toplam kredilerin toplam mevduata oranına göre sıralamada bu ili pastada küçük paya sahip iller izliyor. Buna göre yüzde188,5’le Mardin, yüzde 181,7 ile Şanlıurfa, yüzde 177,8’le Erzurum, yüzde 167,7 ile Kahramanmaraş ilk beşte. Kilis yüzde 166,4, Ardahan yüzde 163,2, Şırnak yüzde 161,6, Osmaniye ve yüzde 159,2 ile Denizli de toplam kredi/ toplam mevduat oranı en yüksek ilk on il arasında yer alıyor.
Mevcut mevduat hacmine göre en düşük oranda kredi kullandırılmış il ise Tunceli. Mart sonu itibarıyla 13 milyar lirası tasarruf mevduatı olmak üzere toplam 14 milyar liralık mevduat hacmi bulunan bu ile açılmış kredilerin toplam bakiyesi 8,4 milyar TL ve kredi/mevduat oranı tasarruf mevduatına göre yüzde 64,6, toplama göre yüzde 59,7’de kalıyor. Toplam kredilerin toplam mevduatına oranında bu ili yüzde 63,7 ile Bingöl, yüzde 66 ile Kastamonu izliyor.
KREDİLERİN ÜÇTE BİRİ İSTANBUL’A
Mart sonu itibarıyla toplam kredilerin 6 trilyon 345,8 milyar lira ile yüzde 35,3’ü İstanbul’a kullandırılmış durumda. Bu ili 2 trilyon 334,5 milyar lira ve yüzde 13 payla Ankara, 962,5 milyar lira ve yüzde 5,4 payla İzmir izliyor. 20,2 milyon kişi ile ülke nüfusunun yüzde 23,6’sının yaşadığı üç büyük ilin toplam kredi hacmindeki payı yüzde 53,7’ye ulaşıyor.
Aynı tarih itibarıyla İstanbul’un toplam 8 trilyon 993,8 milyar, Ankara’nın 2 trilyon 593,3 milyar, İzmir’in 2 trilyon 593,3 milyar lira mevduatı bulunuyor. Buna göre kredi/mevduat oranı İstanbul’da yüzde 70,6, Ankara’da yüzde 90, İzmir’de yüzde 88 düzeyinde. Ancak İstanbul’un toplam mevduatının yarıdan fazlasını ticari ve diğer mevduat oluşturduğu için, kredilerin tasarruf mevduatına oranı yüzde 143,8 düzeyinde oluşuyor. Ankara’da da büyük bölüm resmi mevduat olduğu için ilin kredi hacminin tasarruf mevduatına oranı yüzde 206,2’ye ulaşıyor. Bu oran İzmir’de de yüzde 116 düzeyinde bulunuyor.
En çok kredi açılan iller sıralamasında üç büyük ili 691,2 milyar lira ile Antalya izlerken, mevduatının 2,4 katı kredi kullanmış olan Gaziantep, 575,1 milyar liralık hacimle beşinci sırada. Daha sonra 559,3 milyar lira ile Bursa, 453,8 milyarla Kocaeli, 404,5 milyar lira ile Adana, 326,1 milyarla Konya ve 280,6 milyar liralık kredi hacmiyle Hatay geliyor. İlk on ilin toplam kredi pastasındaki payı yüzde 71,7’ye ulaşıyor.
TAKİBE DÜŞMÜŞ KREDİLER 351 MİLYAR TL
BDDK’nın ilk çeyrek sonu FinTürk verilerine göre bankacılık sektörünün mart sonu itibarıyla toplam nakdi kredi hacminin 351,2 milyar liralık bölümünü takibe düşmüş alacaklar oluşturuyor. Bunun da 120,7 milyar lira ile üçte biri İstanbul’daki borçlulara ait. Ancak İstanbul’da takibe düşen alacakların oranı yüzde 1,9’la ülke ortalamasının biraz altında. Takipteki alacak tutarında İstanbul’u yine kredi pastasında en fazla paya sahip büyük illerden Ankara 30,7 milyar lira ve İzmir 18 milyar lira ile izliyor. Toplam kredi hacminde beşinci sırada bulunan Gaziantep ise takipteki alacak miktarına göre 12,2 milyar lira ile dördüncü sırada yer alıyor.
Bu ilde takibe düşmüş kredi oranı yüzde 2,1’le ortalamanın üzerinde. Takipteki alacak tutarında daha sonra 11,3 milyar lira ile Adana, 11 milyar lira ile Kocaeli, 10,7 milyar lira ile Bursa, 10,6 milyarla Antalya, 9,6 milyarla Konya ve 8,5 milyarla Muğla geliyor. İlk ondaki iller içinde en yüksek takibe düşmüş alacak oranı yüzde 3,7 ile Muğla’da. Ancak bankalar takibe düşen alacaklarının önemli bir bölümünü varlık yönetim şirketlerine devrettiği için bu veriler sorunlu bankacılık kredilerinin tamamını yansıtmıyor.
TAKİPTEKİ KREDİ ORANINDA MARDİN BİRİNCİ
Mart sonu itibarıyla takibe düşmüş alacak oranına göre sıralamada ilk beşte, pastadaki payı küçük Doğu ve Güneydoğu illeri yer alıyor. Buna göre Mardin yüzde 5,22 ile başı çekiyor. Bu ilin 60 milyar 932 milyon liralık kredi bakiyesinin 3 milyar 180,5 milyon liralık bölümü takibe düşmüş durumda. Takipteki alacak oranında Mardin’i yüzde 4,94’le Hakkâri, yüzde 4,73’le Diyarbakır, yüzde 4,19’la Şanlıurfa, yüzde 4,17 ile Şırnak izliyor. Daha sonra yüzde 3,97 ile Bilecik, yüzde 3,70’le Muğla, yüzde 3,30’la Batman, yüzde 2,98’le Isparta ve yüzde 2,95’le Konya geliyor.
En düşük takibe düşme oranı ise yüzde 0,87 ile Çankırı’da. Sorunlu kredilerin oranının en düşük olduğu iller sıralamasında onu yüzde 1,16 ile Kırşehir, yüzde 1,20 ile Niğde, yüzde 1,21’le Ardahan, yüzde 1,29’la Kastamonu izliyor. Ankara yüzde 1,31, Karabük yüzde 1,36, Edirne yüzde 1,37, Hatay yüzde 1,39 ve Kars yüzde 1,43’le takipteki kredi oranı en düşük on il arasında yer alıyor”
Kaynak: ODA TV
